Ετοιμη για όλα η δύναμη του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο
Αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν εκδηλώσεις βίας εν όψει της 10ης Δεκεμβρίου
Ετοιμότητα για ανάληψη στρατιωτικής δράσης, σε περίπτωση εκδήλωσης βίαιων επεισοδίων στο Κόσοβο, διακηρύσσει το ΝΑΤΟ. «Δεν θα επιτρέψουμε σε καμιά περίπτωση να εκδηλωθεί βία. Εχουμε εξουσιοδότηση από τα Ηνωμένα Εθνη για ανάληψη στρατιωτικής δράσης», επισημαίνει χαρακτηριστικά αξιωματούχος στην έδρα του οργανισμού, στις Βρυξέλλες. Καθώς η διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, υπό την τρόικα των μεσολαβητών (Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ρωσίας και ΗΠΑ), συνεχίζεται, στην έδρα του ΝΑΤΟ εξετάζονται όλα τα δεδομένα για την επόμενη ημέρα, καθώς η καταληκτική ημερομηνία για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, η 10η Δεκεμβρίου, πλησιάζει. Τα βασικά ενδεχόμενα είναι δύο:
1 Οι δύο πλευρές να καταλήξουν σε συμφωνία. Το ενδεχόμενο αυτό αξιολογείται ως δύσκολο, καθώς μέχρι τώρα καθεμιά εμμένει στις θέσεις της.
2 Να μην υπάρξει συμφωνία, ενδεχόμενο που θεωρείται το πιο πιθανό από τους αξιωματούχους του ΝΑΤΟ. Σε αυτήν την περίπτωση, εκτιμάται ότι μπορεί να προκύψουν δύο νέα ενδεχόμενα:
- Να γίνει αποδεκτή μια νέα διαδικασία συνέχισης των συνομιλιών, με συνακόλουθη παράταση της εκκρεμότητας που ισχύει για το τελικό καθεστώς του Κοσόβου και υπαρκτό τον κίνδυνο εκδήλωσης επεισοδίων.
- Να υπάρξει διάσταση των απόψεων μεταξύ των δυτικών χωρών, πιθανότατα ως αποτέλεσμα διακήρυξης μονομερούς ανεξαρτησίας από την πλευρά του Κοσόβου και αναγνώρισής του από κάποιες χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη εκδηλώσει ανάλογη πρόθεση.
Σε αυτήν την περίπτωση έχει διατυπωθεί προβληματισμός για το εάν η νατοϊκή παρουσία θα συνεχιστεί στο Κόσοβο. Οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ απαντούν παραπέμποντας στο ψήφισμα 1244 του ΟΗΕ, με το οποίο αποφασίστηκε η αποστολή νατοϊκής δύναμης στο Κόσοβο, και αναφέρουν ότι όσο το ψήφισμα αυτό δεν αντικαθίσταται με κάποιο νεώτερο, θεωρείται ότι εξακολουθεί να βρίσκεται εν ισχύι.
Στο ενδεχόμενο μη συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, η νατοϊκή πλευρά εκτιμά ότι το Βελιγράδι δεν θα κινηθεί επιθετικά, καθώς, όπως επισημαίνουν οι ίδιοι αξιωματούχοι, «δεν μπορεί να μπει σε διαδικασία πολέμου στην παρούσα φάση». Αντίστοιχα, εκτιμούν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος αποσταθεροποίησης με ενέργειες από την πλευρά της Αλβανίας. «Η Αλβανία δεν θα αναμιχθεί, διότι στη δεδομένη συγκυρία παίζεται η υποψήφιότητά της για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Δεν θα πετάξει στα σκουπίδια αυτήν τη διαδικασία» αναφέρουν, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι η νατοϊκή προοπτική είναι η «χρυσή κάρτα» για την Αλβανία.
Ωστόσο, θα μπορούσε να προκληθεί θέμα αποσταθεροποίησης και βίαιων επεισοδίων σε περίπτωση διακήρυξης μονομερούς ανεξαρτησίας, εκτιμά το ΝΑΤΟ. Ειδικότερα, ενδεχόμενα προβλήματα θα μπορούσαν να προκύψουν σε περιοχές της νότιας Σερβίας, όπως το Πρέσβο, στις οποίες υπάρχουν θύλακες με αλβανικό πληθυσμό, ενώ δεν αποκλείουν οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ και ενδεχόμενα προβλήματα με τον αλβανικό πληθυσμό της ΠΓΔΜ.
Αυτήν τη στιγμή η νατοϊκή δύναμη στο Κόσοβο αριθμεί περίπου 17.000 άτομα. Οπως επισημαίνουν από την έδρα του Οργανισμού στις Βρυξέλλες, δεν προβλέπεται ενίσχυση της δύναμης το προσεχές διάστημα. Ωστόσο, σε περίπτωση εκδήλωσης βίαιων επεισοδίων υπάρχει ετοιμότητα για μεταφορά μέσα σε λίγες ώρες 2.000 επιπλέον ατόμων. Σε κατάσταση ετοιμότητας, για να σπεύσουν άμεσα εάν χρειασθεί, βρίσκονται νατοϊκές δύναμεις στην Ιταλία, ενώ σε επιφυλακή βρίσκονται δυνάμεις σε Γερμανία και Βρετανία. Τέλος, εφόσον υπάρξει ανάγκη, προβλέπεται συνδρομή και από την EUFOR, που βρίσκεται στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη.
Φτώχεια, ανεργία... οικοδομές!
Το μεγάλο τζαμί βρίσκεται στο κέντρο της Πρίστινα, στα όρια της παλιάς πόλης, με τους στενούς χωματόδρομους και τα χαμόσπιτα, και της νέας πόλης, με τους ασφαλτοστρωμένους δρόμους και τα πιο σύγχρονα, μεγαλύτερα κτίρια. Στην αυλή του τζαμιού, μεσημέρι, περίπου 20 ηλικιωμένοι μουσουλμάνοι κάθονται γύρω από τη δεξαμενή με το νερό και συζητούν.
Κεντρικό θέμα, ειδικά όταν βλέπουν κάποιον ξένο, είναι το μέλλον του Κοσόβου, που γι’ αυτούς δεν είναι άλλο από την ανεξαρτησία. Μιλούν για τις υποσχέσεις που δίνονται συνέχεια, σε ένα μήνα, σε δύο μήνες, υποσχέσεις με τις οποίες έχουν περάσει χρόνια. Και μιλούν για τον κίνδυνο να χαθεί η υπομονή του κόσμου, ιδιαίτερα των νέων, και «αυτό είναι επικίνδυνο».
Ο υπεύθυνος για το τζαμί Χασάν Μουρχαμεντίν λέει ότι η ανεξαρτησία είναι το κεντρικό θέμα που απασχολεί όλους. Μιλάει για τη φτώχεια στην περιοχή. Το ποσοστό ανεργίας στο Κόσοβο ανέρχεται στο 70%. «Η φτώχεια χτύπησε κάθε πόρτα. Και όταν οι άνθρωποι δεν έχουν να φάνε, μπορείς να περιμένεις οτιδήποτε», προσθέτει. «Να τελειώνουμε με το θέμα της ανεξαρτησίας, για να ασχοληθούμε με το πρόβλημα της οικονομίας», λέει ένας από τους ηλικιωμένους.
Στην Πρίστινα είναι παντού εμφανής η προσπάθεια των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου να συγκροτήσουν εθνική ταυτότητα, εν όψει της προσδοκώμενης ανεξαρτησίας. Η λεωφόρος στο κέντρο της πόλης μετονομάστηκε σε «λεωφόρος Μητέρας Τερέζας», λόγω της αλβανικής καταγωγής της μοναχής. Στην πρόσοψη του κλειστού γυμναστηρίου της πόλης τοποθετήθηκε προσωπογραφία του Αντέμ Γιασάρι, ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του σερβικού στρατού το 1998. Το σπίτι του Ιμπραήμ Ρουγκόβα έχει μετατραπεί ατύπως σε μουσείο. Ατύπως, διότι μέχρι την οριστική διευθέτηση του καθεστώτος του Κοσόβου δεν επιτρέπεται η ανάδειξη συμβολισμών που θα επέτειναν την εθνοτική διαμάχη.
Μέσα σε όλα αυτά, ένας διαρκής αγώνας επιβίωσης. Στο Κόσοβο όλες οι συναλλαγές γίνονται με ευρώ. Με τον μέσο μισθό να είναι περίπου στα 150 ευρώ και την ανεργία στο 70%, η καθημερινότητα φαντάζει πραγματική πρόκληση. Η διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και τα νατοϊκά στρατεύματα είναι οι μεγαλύτεροι εργοδότες αυτήν τη στιγμή. Η οικονομική δραστηριότητα που βρίσκεται σε άνθηση είναι οι οικοδομές. Αφορούν κυρίως χτίσιμο σπιτιών. Από πού προέρχονται τα χρήματα; Σχεδόν κάθε οικογένεια έχει ένα μέλος της που δουλεύει στο εξωτερικό και στέλνει λεφτά πίσω. Η κατασκευή ενός σπιτιού δεν ξεπερνάει συνολικά τις 30.000 ευρώ.
Ενα μεγάλο μέρος της οικοδομικής δραστηριότητας, όπως παραδέχονται ανοιχτά μέλη της νατοϊκής δύναμης στο Κόσοβο, χρηματοδοτείται από το οργανωμένο έγκλημα, που ξεπλένει χρήματα σε κατασκευές, προσδοκώντας σε αύξηση της αξίας των ακινήτων και σε αξιοποίησή τους, μετά την οριστική διευθέτηση του μελλοντικού καθεστώτος. Ετσι εξηγείται και η ύπαρξη τόσων πολλών μοτέλ γύρω από τις πόλεις, όλα καινούργια, μεγάλα, εξοπλισμένα, χωρίς κανείς να μένει σε αυτά.
Το ζοφερό οικονομικό περιβάλλον οι ντόπιοι, οι Αλβανοί που επιδιώκουν την αυτονομία το αποδίδουν ακριβώς στην έλλειψή της. Λες και πιστεύουν ότι εάν ανεξαρτητοποιηθεί το Κόσοβο, ως διά μαγείας τα προβλήματα αυτά θα εκλείψουν, οι ξένες επενδύσεις θα αρχίσουν να ρέουν εν αφθονία. Δεν συμμερίζονται όλοι αυτήν την αισιοδοξία. «Το Κόσοβο μπορεί να επιβιώσει μόνο με διεθνή οικονομική βοήθεια», αναφέρει αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
Στρατός... εργοδότης και κατασκευαστής
Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πρίστινα βρίσκεται η Film City, η έδρα της KFOR, της νατοϊκής δύναμης στο Κόσοβο. Ο επικεφαλής της δύναμης, Γάλλος στρατηγός Χαβιέ ντε Μαρνιάκ, θεωρεί ότι οι προκλήσεις για το προσεχές διάστημα είναι καταρχήν οι εκλογές, που αναμένεται να πραγματοποιηθούν στο Κόσοβο στις 17 Νοεμβρίου και η κατάληξη των διαπραγματεύσεων για το τελικό καθεστώς, στις 10 Δεκεμβρίου.
Για τις εκλογές αναφέρει ότι δεν αναμένει ιδιαίτερα προβλήματα. «Η δουλειά μας θα είναι να διασφαλίσουμε ελεύθερη μετακίνηση σε όλους, προκειμένου να συμμετέχουν στις εκλογές». Σε σχέση με την ολοκλήρωση της διαπραγματευτικής διαδικασίας, τονίζει ότι οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι η 10η Δεκεμβρίου δεν είναι η καταληκτική ημερομηνία. «Είναι η ημερομηνία ολοκλήρωσης της διαδικασίας της διαμεσολαβητικής τρόικας. Θα χρειαστούν κάποιες επιπλέον εβδομάδες για να τοποθετηθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας», αναφέρει.
Η νατοϊκή δύναμη προσπαθεί να «αφουγκράζεται» διαρκώς τις διαθέσεις του κόσμου, να συλλέγει πληροφορίες για καλύτερη εκτίμηση της κατάστασης. Τη σημασία της επικοινωνίας με τους ντόπιους και της αξιολόγησης των πληροφοριών, επισημαίνει ο Αμερικανός στρατηγός Ντάγκλας Ερχαρτ, διοικητής της πολυεθνικής δύναμης στον ανατολικό τομέα. Εκεί εδρεύει και η ελληνική αποστολή της KFOR. «Εάν το 2004 κάναμε οργανωμένη συλλογή και αξιολόγηση πληροφοριών όπως κάνουμε τώρα, θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει τις βιαιότητες σε βάρος των Σέρβων», επισημαίνει. Στην περιοχή αρμοδιότητάς του, ζουν 414.000 Αλβανοί και 36.000 Σέρβοι. Η βάση Bondsteel, το στρατηγείο του, είναι η μεγαλύτερη στο Κόσοβο, με 2.500 στρατιώτες. Συνολικά 2.300 ντόπιοι απασχολούνται σε βοηθητικές εργασίες. Ο στρατός είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης.
Η μεγαλύτερη πόλη του τομέα είναι το Ουρόσεβατς ή Φεριζάι για τους Αλβανούς, η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πόλη σε ολόκληρο το Κόσοβο. «Στην αρχή πίστευα αυτό που μου έλεγαν, ότι η οικοδομική ανάπτυξη οφείλεται στη δουλειά που δίνει στους ντόπιους ο στρατός. Τώρα ξέρω ότι το οργανωμένο έγκλημα είναι ο κύριος χρηματοδότης», τονίζει ο στρατηγός Ερχαρτ. Οσο για τις προτεραιότητές του για το επόμενο διάστημα, καθίστανται ξεκάθαρες από την άσκηση που επαναλαμβάνουν οι υπό τις διαταγές του στρατιώτες. Η άσκηση, με την κωδική ονομασία Magnum Force έχει ως στόχο τον αποκλεισμό και την προστασία των ορθόδοξων εκκλησιών, σε περίπτωση εκδήλωσης επεισοδίων.
Στρατιώτες από τη βάση Bondsteel έχουν αναλάβει και την κατασκευή ενός δρόμου, μήκους 2,5 χιλιομέτρων, που θα συνδέσει τους 200 Σέρβους, που κατοικούν στο Τιρίντσε, ένα απομονωμένο ορεινό χωριό, με το υφιστάμενο οδικό δίκτυο. Ο τοπικός δήμος επικαλείται, χρόνια τώρα, έλλειψη χρημάτων για τη μη κατασκευή του δρόμου. Για τους λιγοστούς Σέρβους κατοίκους του χωριού, που ζουν σε μια περιοχή με μεγάλη πλειοψηφία Αλβανών, η παρουσία της νατοϊκής δύναμης είναι εγγύηση ασφάλειας. Το μελλοντικό καθεστώς της περιοχής δείχνει να είναι δευτερεύον στις προτεραιότητές τους. Αλλωστε, όπως λένε, τις αποφάσεις για το τι θα γίνει τελικά, θα τις λάβουν άλλοι και οι ίδιοι δεν μπορούν να τις επηρεάσουν.
Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
