Οι 10 γρίφοι των εκλογών

Οι 10 γρίφοι των εκλογών

Ολόκληρος ο πλούτος των επιθέτων που υποδηλώνουν την υψηλή απροσδιοριστία, την αβεβαιότητα και την ασάφεια επιστρατεύθηκε για να χαρακτηρίσει την αυριανή εκλογική αναμέτρηση... Και δικαιολογημένα. Με τις δημοσκοπήσεις, εμφανείς και αφανείς, να καταγράφουν την ύπαρξη πλήθους «γκρίζων (εκλογικών) ζωνών», η ασφαλής εκτίμηση του αποτελέσματος καταλήγει σχεδόν αδύνατη, ενώ αβέβαιο εξακολουθεί να παραμένει αν το κόμμα που τελικά θα καταταγεί πρώτο καταφέρει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Το σημαντικότερο «κλειδί» που θα κρίνει την αυριανή εκλογή και θα γείρει την πλάστιγγα υπέρ της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ είναι προφανώς οι «αναποφάσιστοι», η δεξαμενή των οποίων, αντί να στερεύει, ως είθισται, παραμονές προσφυγής στην κάλπη, παρέμενε γεμάτη. Η τελική επιλογή όλων αυτών των πολιτών που δήλωναν ακόμα μέχρι χθες ότι δεν έχουν αποφασίσει ποιο κόμμα θα υποστηρίξουν, σε συνδυασμό με άλλους εννέα παράγοντες μεγάλης αβεβαιότητας, θα «ξεκλειδώσει» τον εκλογικό γρίφο και θα αναδείξει τον νικητή.

Η ΠΕΝΤΑΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗ

Παρά τις συντονισμένες προσπάθειες της ΝΔ να υπονομεύσει τις υποψηφιότητες του ΛΑΟΣ και να υιοθετήσει μεγάλο μέρος της ατζέντας του, το κόμμα του Γ. Καρατζαφέρη εξελίχθηκε σε διαρκή πονοκέφαλο για τον πρωθυπουργό.

Η ισχυρότατη πιθανότητα να υπερβεί το εκλογικό κατώφλι του 3% και να εκπροσωπηθεί στη νέα Βουλή ενδέχεται να διαμορφώσει ένα εντελώς νέο πολιτικό τοπίο και να στερήσει από το κόμμα που θα καταταγεί πρώτο τη δυνατότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης.

Το γεγονός ότι τις δύο τελευταίες προεκλογικές εβδομάδες ολόκληρος ο εκλογικός μηχανισμός της ΝΔ και ο Κ. Καραμανλής προσωπικά επικέντρωσαν όλη την προσοχή τους στην προσπάθεια αποδόμησης του ΛΑΟΣ υπογραμμίζει τον ρόλο-κλειδί που επεφύλαξαν οι εξελίξεις στον Γ. Καρατζαφέρη και στο κόμμα του.

ΤΑ ΕΚΤΟΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΟΜΜΑΤΑ

Κρίσιμη για τη δυνατότητα του πρώτου κόμματος να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση θα αποδειχθεί η συνολική εκλογική επίδοση των εκτός Βουλής κομμάτων. Σύμφωνα με τον νόμο Σκανδαλίδη, ο οποίος για πρώτη φορά εφαρμόζεται, το κατώφλι της αυτοδυναμίας για το πρώτο κόμμα αυξάνεται όσο μικραίνει η δύναμη των πολιτικών δυνάμεων, κινήσεων και ομάδων που δεν θα εισέλθουν στη νέα Βουλή.

Αν, για παράδειγμα, το κόμμα Παπαθεμελή, οι Οικολόγοι, οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και οι λοιποί υποψήφιοι δεν ξεπεράσουν, συνολικά, το 2%, το κατώφλι της αυτοδυναμίας θα προσεγγίσει το 42%.

Αν, αντίθετα, υπερβούν όλοι μαζί το 3%, το ποσοστό που θα απαιτηθεί για να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση θα κυμανθεί περί το 41,5%. Ας σημειωθεί, πάντως, ότι οι περισσότερες έρευνες κοινής γνώμης, στο κλίμα διαμαρτυρίας που κεντρικά διαμορφώνεται, καταγράφουν και μια τάση ενίσχυσης τέτοιου τύπου κομμάτων και κινήσεων...

Η ΔΥΝΑΜΗ ΚΚΕ ΚΑΙ ΣΥΡΙΖΑ

Κλειδί για την τελική έκβαση της αυριανής αναμέτρησης αποτελεί η στάση των προοδευτικών ψηφοφόρων και ειδικά της μερίδας εκείνης που διατηρεί ασταθείς σχέσεις με τους κομματικούς μηχανισμούς.

Το πραγματικό δίλημμα που θα αντιμετωπίσει αυτό το τμήμα του εκλογικού σώματος είναι αν θα ενισχύσει με την ψήφο του το ΚΚΕ και τον ΣΥΡΙΖΑ, ή αν θα υποστηρίξει το ΠΑΣΟΚ, για να αποτρέψει την παραμονή της ΝΔ στην εξουσία.

Η τάση, πάντως, που καταγράφεται είναι η σημαντική ενίσχυση και των δύο πόλων της Αριστεράς, με ποσοστά που κινούνται αισθητά πάνω από το όριο εισόδου στη Βουλή, τάση που, αν τελικά επιβεβαιωθεί, θα έχει σημαντικές συνέπειες τόσο για την κεντρική πολιτική σκηνή όσο και για τον ενδοαριστερό ανταγωνισμό, ο οποίος κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια ολόκληρης της προεκλογικής περιόδου.

Η ΨΗΦΟΣ ΣΤΑ ΚΑΜΕΝΑ

Ανάμεσα στους παράγοντες υψηλής απροσδιοριστίας συγκαταλέγεται και η εκλογική συμπεριφορά κατοίκων περιοχών που έπληξαν οι πρόσφατες φονικές πυρκαγιές. Δεδομένου, μάλιστα, ότι στην Ηλεία, τη Μεσσηνία, την Εύβοια αλλά και αλλού οι ίδιοι οι πολίτες ακύρωσαν κάθε προσπάθεια διενέργειας δημοσκοπήσεων, αρνούμενοι να ανταποκριθούν στις προσκλήσεις των ερευνητών, τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο, ενώ επιτείνεται το κλίμα ασάφειας.

Κοινή, πάντως, για τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης είναι η αίσθηση ότι η ανεπάρκεια που επέδειξε ο κρατικός μηχανισμός στην αντιμετώπιση των καταστροφών δεν μπορεί παρά να έχει σοβαρές συνέπειες στον νέο εκλογικό συσχετισμό.

Η ΝΔ, αντίθετα, ελπίζει ότι, μέσω της καταβολής των επιδομάτων στους πληγέντες, επούλωσε τα σοβαρά τραύματα που επέφερε στη συνολική εικόνα της κυβέρνησης ο θάνατος τόσων ανθρώπων και το γεγονός των τεράστιων περιβαλλοντικών και οικονομικών καταστροφών.

Η ΜΑΧΗ ΣΤΗ Β' ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Δείκτη για την έκβαση της συνολικής αναμέτρησης συνιστά πάντοτε η εκλογική συμπεριφορά της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ στην αχανή Β Περιφέρεια της Αθήνας... Οι εκλογικές επιδόσεις που θα σημειώσουν τα δύο μεγάλα κόμματα θα έχουν, μάλιστα, αυτήν τη φορά, ακόμα μεγαλύτερη σημασία, καθώς με τον νέο εκλογικό νόμο αυτό που μετράει ιδιαίτερα είναι ο αριθμός των ψήφων και όχι η κατανομή τους κατά περιφέρεια.

Σε όλες τις αναμετρήσεις από το 1996 μέχρι σήμερα, με εξαίρεση αυτή του 2004, η υπεροχή του ΠΑΣΟΚ στη Β Αθήνας τού έδινε τον κρίσιμο επιπλέον «αέρα» και για τη συνολική του επικράτηση.

Χαρακτηριστικό των συσχετισμών της περιοχής είναι ότι ακόμα και στην οριακή εκλογή του 2000 το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε έξι και πλέον μονάδες μπροστά από τη ΝΔ, ενώ στις προηγούμενες εκλογές τα δύο κόμματα ήταν σχεδόν ισόπαλα. Για την αυριανή αναμέτρηση, κρίσιμη θα αποδειχθεί η τελική στάση των πολλών αναποφάσιστων πολιτών, που κατέγραφαν μέχρι πρότινος στη συγκεκριμένη περιφέρεια οι περισσότερες έρευνες κοινής γνώμης.

ΟΙ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ

Σημαντικές για τη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος θα αποδειχθούν ορισμένες κρίσιμες εκλογικές περιφέρειες, στις οποίες εικάζεται ότι έχει σημειωθεί σημαντική μετατόπιση εκλογικών μαζών από τη ΝΔ προς το ΠΑΣΟΚ και τις δυνάμεις της Αριστεράς.

Τέτοιες εκλογικές περιφέρειες είναι η Αιτωλοακαρνανία, όπου το ΠΑΣΟΚ ανέτρεψε τους συσχετισμούς και κέρδισε τη νομαρχία, οι περιφέρειες του θεσσαλικού κάμπου, όπου οι κυβερνητικές αθετήσεις έχουν δημιουργήσει προβλήματα συνοχής στη ΝΔ, καθώς και περιοχές της Μακεδονίας, όπου ο ΛΑΟΣ φαίνεται να διεκδικεί υπολογίσιμα εκλογικά ακροατήρια.

Ειδικά στη Θεσσαλία και συγκεκριμένα στη Λάρισα, η ΝΔ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα αποσυσπείρωσης, ενώ στη Μαγνησία, όπου το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τη νομαρχία και τον δήμο του Βόλου, πιθανολογείται ότι έχει ανατραπεί πλέον ο συσχετισμός.

ΑΠΟΧΗ - ΑΚΥΡΟ ΚΑΙ ΛΕΥΚΟ

Στοιχείο που δεν μπορούν να προσμετρήσουν οι αναλυτές αποτελεί η αποχή, το συνολικό μέγεθος της οποίας μπορεί να επηρεάσει δραστικά τους συσχετισμούς. Στις εκλογές του 2004, οι πολίτες που γύρισαν την πλάτη στα κόμματα και απέφυγαν να προσέλθουν στην κάλπη έφτασαν το 23,5%, η σημερινή, ωστόσο, πολιτική ατμόσφαιρα, έτσι όπως διαμορφώθηκε μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές, καθόλου δεν αποκλείεται να εκτινάξει τον δείκτη αποχής, στο πλαίσιο έκφρασης μιας γενικότερης δυσαρέσκειας και κοινωνικής δυσφορίας.

Ομοίως, δύσκολα μπορεί να προβλεφθεί τι μέλλει γενέσθαι με τον αριθμό των άκυρων και των λευκών ψηφοδελτίων, σημαντικό μέρος των οποίων συνιστά πάντοτε πολιτική στάση διαμαρτυρίας.

ΤΟ ΝΕΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ

Ο άγνωστος «Χ» των αυριανών εκλογών σαφώς και είναι η στάση των 49.000 νέων ψηφοφόρων, οι οποίοι θα ασκήσουν για πρώτη φορά το εκλογικό τους δικαίωμα. Πρόκειται, στην ουσία, για μια απροσδιόριστη πολιτική δύναμη της τάξης του 5%, η εκλογική επιλογή της οποίας, αν δεν είναι ισόρροπη, μπορεί να τινάξει στον αέρα όλα τα προγνωστικά.

Εκλογικοί αναλυτές σημειώνουν ότι η προεξόφληση της συμπεριφοράς αυτού του κρίσιμου εκλογικού πληθυσμού είναι αδύνατη, σημειώνουν, ωστόσο, ότι η νεολαία σπανίως αποδεικνύεται αρωγός κυβερνήσεων, ιδίως μάλιστα όταν αυτές βρίσκονται σε θέση απολογούμενου για τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους.

Η ΑΝΕΚΔΗΛΩΤΗ ΨΗΦΟΣ

Περισσότερο απ ό,τι σε όλες τις προηγούμενες αναμετρήσεις, το φαινόμενο που είχαν να αντιμετωπίσουν αυτήν τη φορά οι εταιρείες δημοσκοπήσεων ήταν η άρνηση των πολιτών να εκδηλώσουν τις πολιτικές τους προτιμήσεις, ή ακόμα και να μπουν στη διαδικασία μέτρησης των διαθέσεών τους.

Η τάση, που πήρε χαρακτήρα γενικευμένης άρνησης στις περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές, δεν δημιουργεί μόνο μεθοδολογικά προβλήματα, ή εγείρει ζητήματα αξιοπιστίας των ερευνών. Παράλληλα, συγκροτεί μία γκρίζα εκλογική ζώνη, η ύπαρξη της οποίας υπονομεύει τις προσπάθειες ασφαλούς εκτίμησης των τάσεων του εκλογικού σώματος.

ΟΙ ΑΝΑΠΟΦΑΣΙΣΤΟΙ

Ο μεγάλος πονοκέφαλος για τα επιτελεία όλων των κομμάτων, ιδίως μάλιστα γι αυτά των δύο μεγαλύτερων, είναι ο ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός των ψηφοφόρων που δηλώνουν ακόμα «αναποφάσιστοι». Σύμφωνα με όλες σχεδόν τις έρευνες που έβλεπαν μέχρι πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, 1.000.000 ψηφοφόροι δεν είχαν αποφασίσει ποιο κόμμα θα ψηφίσουν, αξιοσημείωτο είναι, μάλιστα, ότι την εποχή των πυρκαγιών, ο αριθμός αυτός εμφάνιζε αυξητικές τάσεις.

Η εικόνα της αδιευκρίνιστης ψήφου, παραμονές προσφυγής στην κάλπη, παρέμεινε εξαιρετικά δυσανάγνωστη, διάχυτη είναι μάλιστα η αίσθηση ότι ένα μεγάλο τμήμα αυτών που δηλώνουν «αναποφάσιστοι» κρατούν ουσιαστικά το βασικό κλειδί της εκλογής, αφού αναμένεται να αποφασίσουν ποιο κόμμα θα υποστηρίξουν, κυριολεκτικά, μέσα στο παραβάν!

Ας σημειωθεί, άλλωστε, για να γίνει αντιληπτή η εξαιρετικά υψηλή ρευστότητα καθώς και η ασάφεια που επικρατεί, ότι, σύμφωνα με τα exit polls της προηγούμενης αναμέτρησης, σχεδόν το 8% των ψηφοφόρων πήρε απόφαση ποιον θα ψηφίσει την ημέρα της εκλογής!

Πηγή: ΕΘΝΟΣ