«Ισως χρειαστεί ολόκληροι οικισμοί να μετακινηθούν»

«Ισως χρειαστεί ολόκληροι οικισμοί να μετακινηθούν»

«Κακώς γίνονται αντιπλημμυρικά έργα μόνο στις εκβολές των ποταμών και των χειμάρρων. Χρειάζονται αναχώματα στις πλαγιές των περιοχών που καταλήγουν στον Αλφειό για να ανακοπεί η μεταφορά φερτών υλικών στον Αλφειό, διαφορετικά αυτά θα καταλήξουν στον Πύργο, αφού πρώτα πλημμυρίσουν την Αρχαία Ολυμπία. Στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου της Ολυμπίας υπάρχει το ρέμα Κλάδεος το οποίο αποτελεί τον υπ' αριθμόν ένα κίνδυνο για την εμφάνιση πλημμυρικών επεισοδίων στη περιοχή. Ισως χρειαστεί ακόμα και ολόκληροι οικισμοί να μετακινηθούν προκειμένου να μη κινδυνεύσουν από πλημμύρες».

Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις του Ευθυμίου Λέκκα, καθηγητή Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος κάνει λόγο για αλλαγή των περιβαλλοντικών συνθηκών στα καμένα της Πελοποννήσου. Εκτιμά ότι θα σημειωθούν, αυξομείωση της θερμοκρασίας έως και 4 βαθμούς, τεράστιες μεταβολές στα περιβαλλοντικά δεδομένα του αέρα, του εδάφους και του υπεδάφους. Στον αέρα οι επιπτώσεις θα αφορούν τις υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και τις χαμηλές το χειμώνα, δυνατούς ανέμους, έντονες βροχοπτώσεις και παγετούς. Στο έδαφος θα παρατηρηθούν οι μεγαλύτερες επιπτώσεις και θα εξελιχθούν γρήγορα φαινόμενα διάβρωσης, αστάθειας εδαφών, κατολισθήσεων, διαφοροποιήσεων της τοπογραφίας, καταστροφής του εδαφικού ορίζοντα, πλημμυρών, λασπορροών, και μεταβολών ακόμα και στον θαλάσσιο πυθμένα και την παράκτια ζώνη. Στο υπέδαφος οι μεταβολές θα αφορούν κυρίως τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες και θα παρατηρηθούν άμεση μείωση των υπόγειων αποθεμάτων νερού και υποβάθμιση της ποιότητας των νερών, και σε πολλές περιπτώσεις μολύνσεις και υφαλμυρώσεις.

Αλυσιδωτές επιπτώσεις

«Οι επιπτώσεις στον αέρα, το έδαφος και το υπέδαφος μπορεί να έχουν αλυσιδωτό χαρακτήρα και τελικά να μην μπορούμε να προσδιορίσουμε ούτε το είδος των επιπτώσεων, ούτε το είδος των καταστροφών», σημειώνει ο κ. Λέκκας. «Βλέπουμε λοιπόν μία αλυσίδα φυσικών φαινομένων τα οποία θα εξελιχθούν στο γεωπεριβάλλον της Πελοποννήσου και τα οποία έχουν τη δυνατότητα και τη δυναμικότητα να προκαλέσουν τεράστιες επιπτώσεις που μπορεί να είναι και αδύνατον να τις προσδιορίσουμε χωρικά και χρονικά.

Στο Νομό Ηλείας, αλλά και στις άλλες περιοχές της Πελοποννήσου υπάρχει μία ισχυρή σύνδεση μεταξύ των παραγόντων που συνθέτουν την έννοια περιβάλλον και μία παραμικρή επίδραση σε έναν από τους παράγοντες μπορεί να έχει σαν συνέπεια την καταστροφή όλων των άλλων και την πλήρη ανατροπή όλου του περιβαλλοντικού καθεστώτος. Πολλές από τις ενέργειες οι οποίες έχουν δρομολογηθεί τελευταία για την προφύλαξη από τις συνοδές προς τη φωτιά καταστροφές, λόγου χάρη τις πλημμύρες, παρά το γεγονός ότι γίνονται με αγαθή προαίρεση, μπορεί να έχουν χωρίς να το φανταζόμαστε αρνητικότατες συνέπειες όχι μόνο σε σχέση με τις πλημμύρες αλλά σε σχέση και με άλλα στοιχεία του περιβάλλοντος».

Τα μικροφράγματα

Ειδικά για τις πλημμύρες εκφράζεται από τους επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αθηνών σημαντική επιφύλαξη κατά πόσο είναι αποτελεσματικά, γιατί τα μικροφράγματα ή ξυλοδεσιές και τα κλαδοφράγματα αφενός μεν δεν μπορούν να συγκρατήσουν μεγάλες ποσότητες ύδατος και εδαφών, αφετέρου δεν δρουν σε βάθος χρόνου με άμεση επίπτωση να ενισχύουν τα πλημμυρικά φαινόμενα.

«Επειδή γίνονται με ελάχιστα καμένα και υγιή δέντρα στερούν το έδαφος από τη μικρή έστω προστασία που προσφέρουν. Μία τέτοια περίπτωση έχει παρατηρηθεί στον Κλάδεο Ποταμό, ο οποίος απέχει ελάχιστα από το χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας και ο οποίος είναι δυνατόν να δημιουργήσει πλημμυρικά φαινόμενα, δεδομένου ότι τα έργα τα οποία σχεδιάζονται να κατασκευαστούν αφορούν μόνο τα 2% της συνολικής περιοχής που αποστραγγίζει ο συγκεκριμένος ποταμός στις ορεινές περιοχές της Ηλείας. Αυτές οι περιοχές έχουν κατά ένα ποσοστό τουλάχιστον 50% καταστραφεί από τις δασικές πυρκαγιές με αποτέλεσμα οι όγκοι νερού οι οποίοι αναμένεται να τροφοδοτήσουν την κοίτη του είναι τεράστιοι. Θα λέγαμε ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας περισσότερο κινδυνεύει από τον Κλάδεο Ποταμό παρά από τον Αλφειό ο οποίος είναι κατά πολύ μεγαλύτερος. Βέβαια και ο κίνδυνος από τον Αλφειό Ποταμό είναι υπαρκτός, όχι κοντά στην Αρχαία Ολυμπία αλλά στην πεδινή παραλιακή ζώνη δίπλα στο Επιτάλιο.

Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και με τα έργα αντιμετώπισης των κατολισθήσεων όπου αντί να αντιστηρίζουν οικιστικούς χώρους και χώρους ενδιαφέροντος επιβαρύνουν με πρόσθετο βάρος την ευστάθεια με αποτέλεσμα να επιταχύνονται τα καταστροφικά φαινόμενα.Ειδικότερα, στο χώρο του Κρόνιου Λόφου, που δεσπόζει του σταδίου της Ολυμπίας και γίνονταν οι τελετές κατά την αρχαιότητα, η πυρκαγιά έχει καταστρέψει σχεδόν ολοσχερώς τα δέντρα. Στο χώρο αυτό είχαν εκδηλωθεί από παλιά ερπυστικά και κατολισθητικά φαινόμενα για τα οποία είχαν κατασκευαστεί κάποιοι τοίχοι αντιστήριξης προκειμένου να αυξηθεί η ευστάθεια των γεωλογικών σχηματισμών του λόφου. Παρ' όλα αυτά, τα ερπυστικά φαινόμενα και οι κατολισθήσεις εξελίσσονταν, οι τοίχοι αντιστήριξης είχαν υποστεί κάποιες βλάβες και το όλο σύστημα βρισκόταν σε οριακή ισορροπία. Μετά τις πυρκαγιές επιχειρείται αφενός μεν να κοπούν τα υφιστάμενα καμένα δέντρα, αφετέρου δε να μπουν κορμοδεσιές προκειμένου να εμποδιστεί ο ερπυσμός του εδάφους και η διάβρωση. Παράλληλα επιχειρείται η φύτευση εκατοντάδων δέντρων προκειμένου να αποκατασταθεί και οπτικά το πεδίο.

Οριακή ισορροπία

Οι παρεμβάσεις αυτές όμως μπορεί να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή αντί της ευστάθειας να έχουμε εκδήλωση γενικευμένων κατολισθητικών φαινομένων και τελικά ολοκληρωτική αλλοίωση της γεωπεριβαλλοντικής εικόνας, επειδή το σύστημα είναι τώρα σε οριακή ισορροπία και με τις επεμβάσεις μπορεί να διαταραχθεί οριστικά».

Μία συνολική προσέγγιση σε όλα τα θέματα διαχείρισης του μετακαταστροφικού σταδίου δεν μπορεί να γίνει άμεσα από τους επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αθηνών παρά το γεγονός ότι έχουν μία 15ετή εμπειρία στην περιοχή και παρά το γεγονός ότι έχουν τεράστια εμπειρία από τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών σε διάφορα σημεία του κόσμου (Σρι Λάνκα, Ταϊλάνδη, Ινδονησία, Πακιστάν, Ινδία, Τουρκία, Αίγυπτο, Ιράκ, Κόστα Ρίκα, Περού, κλπ).

Αυτό, διότι είναι τόσο μεγάλη η αλληλεξάρτηση των γεωδυναμικών διεργασιών στην Πελοπόννησο, που μερικές φορές φθάνουν και σε ακραίες συσχετίσεις όπως της πυρκαγιάς και της εκδήλωσης μεγάλων σεισμών σε μακροπρόθεσμο όμως επίπεδο. «Το τελευταίο», υποστηρίζει ο Ευθύμιος Λέκκας, «μπορεί να φαίνεται φανταστικό αλλά δεν αποκλείεται δεδομένου ότι η έντονη διάβρωση των υλικών της χέρσου και η απόθεσή τους μέσα στο θαλάσσιο χώρο, μέσα από πλημμυρικά φαινόμενα μπορεί να διαταράξει την εύθραυστη ισορροπία που υπάρχει στα τεκτονικά τεμάχια σε μία περιοχή που ούτως ή άλλως χαρακτηρίζεται από υψηλή σεισμικότητα».

Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ